Czyli kilka słów o badaniu wykrywającym raka piersi.
Czym jest mammografia?
Jest to badanie obrazowe, które polega na prześwietleniu obu piersi. Ma ono służyć wykryciu nieprawidłowych zmian występujących w obrębie gruczołów. Metoda ta jest polecana szczególnie kobietom po 50. roku życia ze względu na lepszą czułość w tej grupie wiekowej. Wynika to z budowy piersi. Sutki kobiet młodszych charakteryzują się przewagą tkanki gruczołowej. Z tego powodu u nich bardziej miarodajne jest badanie USG.
Skrining – co to takiego?
Skrining to inaczej badanie przesiewowe. Dotyczy osób, u których nie wystąpiły jeszcze objawy danej choroby w konkretnej populacji. Celem skriningu mammograficznego jest zmniejszenie umieralności spowodowanej rakiem piersi oraz zwiększenie wykrywania raka jeszcze w stanie przedinwazyjnym. Pomaga też zmniejszyć rozwój już wykrytych zmian przez ich wczesne wykrycie oraz szybsze leczenie. W Polsce zaleca się regularne wykonywanie mammografii przez kobiety zdrowe co 2 lata. Jeżeli w rodzinie pojawiły się już przypadki wystąpienia raka piersi, badanie to powinno być powtarzane odpowiednio częściej i rozpoczęte wcześniej, przeważnie po 40 roku życia. Po przeprowadzeniu wywiadu na temat dotychczasowych zachorowań lekarz z pewnością poinformuje Was kiedy należy zgłosić się na kolejne badanie. Skuteczność testu jest udowodniona. Dzięki niemu śmiertelność spowodowana wystąpieniem raka piersi zmniejsza się nawet o 20-40%.
Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi
Program ten dedykowany jest dla kobiet zdrowych w wieku 50-69 lat raz na 2 lata. Pacjentki, które są obciążone czynnikami ryzyka i otrzymają pisemne wskazanie w ramach programu, mogą z takiego badania ponownie skorzystać po upływie 12 miesięcy. Mammografia jest wtedy bezpłatna, nie trzeba mieć skierowania. W celu zachęcenia kobiet do zgłaszania się na badanie, wysyłane są czasami specjalne zaproszenia. Nie jest to jednak warunek konieczny, aby przyjść na badanie. Trzeba jedynie spełniać wymogi odnośnie wieku i czasu, który upłynął od poprzedniej mammografii. Warto zabrać ze sobą ostatni wynik, aby móc porównać oba badania.
Przebieg mammografii
Badanie wykonywane jest przez technika. Odbywa się ono w pozycji stojącej po wcześniejszym zdjęciu odzieży z badanego obszaru. Piersi umieszcza się w mammografie i dociska specjalną płytą. Każda z nich jest prześwietlana z 2 stron, aby obraz był jak najdokładniejszy. Badanie trwa krótko, a płyta z wynikiem jest przeważnie wydawana od razu.
Wiarygodność mammografii
Na ocenę poszczególnych badań wpływają czułość i specyficzność. Czułość to inaczej możliwość wykrycia choroby, a specyficzność świadczy o zdolności do identyfikacji zdrowych osób. W przypadku mammografii wartości te oscylują w okolicy 90%.
Wady mammografii
Wiele kobiet zgłasza dyskomfort związany z badaniem. Faktycznie może być ono nieprzyjemne ze względu na konieczność unieruchomienia piersi płytą do urządzenia. Czynnik ten zależy jednak od indywidualnej wrażliwości. Kolejnym efektem ubocznym tego badania jest ryzyko błędnego odczytania. Oznacza to, że istnieje możliwość błędnie ujemnego wyniku, czyli niewykrycie raka, mimo iż on występuje oraz błędnie dodatniego wyniku, czyli wykrycie raka i uruchomienie konkretnych działań, gdy go nie ma. Stąd mammografię zaleca się raczej u kobiet dojrzałych, ponieważ wtedy ryzyko błędnej oceny jest bardzo niskie.
Samobadanie piersi
Najlepszym sposobem na wykrycie nieprawidłowych zmian jest samobadanie piersi. Badając się regularnie, znamy już ich budowę i wiemy, na co należy zwrócić szczególną uwagę. Z czasem jesteśmy w stanie wykryć nawet bardzo małe guzki, co stanowi podstawę do dalszych badań diagnostycznych i ewentualnego leczenia. Samobadanie piersi zaleca się raz w miesiącu. W przypadku kobiet miesiączkujących powinien to być 8-10 dzień cyklu. U kobiet, które już nie miesiączkują, należy wybrać jeden dzień, którego co miesiąc będziemy pamiętały o badaniu. Często kobiety przyjmują sobie datę własnych urodzin, co ułatwia zapamiętanie dnia kontroli. Więcej na temat samobadania piersi przeczytacie w artykule tutaj.
Bibliografia
- M. Nehring-Gugulska, M. Żukowska-Rubik, A. Pietkiewicz: Karmienie piersią w teorii i praktyce. Kraków: Medycyna praktyczna, 2017. ISBN 978-83-7430-533-4
- Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract 2018; 14. DOI: 10.5603/OCP.2018.0027
- https://www.nfz.gov.pl/ (dostęp 18.11.2021)